Γράφει η Χριστίνα Γεωργίου
Στις 21 Μαρτίου 2017, μιλήσαμε με την κα Μιράντα Σιδερά, Κοινωνικό Επιστήμονα για τα διάφορα θέματα που σχετίζονται με την ενδοοικογενειακή βία. Πιο κάτω η συνομιλία μας:
-Τι είναι ενδοοικογενειακή βία ή κακοποίηση;
Στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (http://www.thehotline.org/help/) αναφέρεται ότι «η κακοποίηση είναι ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο συμπεριφοράς που εξασκείται για να διατηρείται εξουσία και έλεγχος πάνω σε έναν/μία σύντροφο. Αυτές οι συμπεριφορές οι οποίες βλάπτουν σωματικά, διεγείρουν φόβο, εμποδίζουν έναν/μία σύντροφο από το να κάνει αυτό που επιθυμεί ή τον/την εξαναγκάζει να συμπεριφέρεται με τρόπους που δεν θέλει.
Η κακοποίηση περιλαμβάνει τη χρήση σωματικής και σεξουαλικής βίας, εκφοβισμούς και απειλές, συναισθηματική κακοποίηση, παράλειψη και οικονομική στέρηση. Πολλές από αυτές τις διαφορετικές μορφές κακοποίησης, ή ενδοοικογενειακής βίας, μπορεί να συμβούν οποιαδήποτε στιγμή, στον οποιοδήποτε που ανήκει σε οποιαδήποτε εθνικότητα, ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό, θρησκεία ή φύλο και επηρεάζει ανθρώπους από όλα τα οικονομικοκοινωνικά στρώματα και μορφωτικά επίπεδα».
Άρα δύσκολα τα πράγματα σε σχέση με την κακοποίηση!
-Κυρία Σιδερά, υπάρχουν διάφορες μορφές κακοποίησης;
Δυστυχώς, ναι. Πολλές και διάφορες είναι οι μορφές της κακοποίησης ή της βίας, όπως είναι η ψυχολογική βία, η σωματική βία, η σεξουαλική βία και όχι μόνο. Μορφή κακοποίησης είναι και η παραμέληση η οποία αφορά κυρίως τα παιδιά, τους ηλικιωμένους ή άλλα άτομα που δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους. Άλλη μορφή βίας είναι γνωστή ως το σύνδρομο του «αμέτοχου θεατή», όπου ένα παιδί μπορεί να παρακολουθεί για πολύ καιρό διάφορες μορφές ενδοοικογενειακής βίας, χωρίς το ίδιο να κακοποιείται άμεσα.
-Άρα, με όλες αυτές τις μορφές κακοποίησης πρέπει να υπάρχουν και πολλές σοβαρές επιπτώσεις. Ναι;
Και πάλι, δυστυχώς, ναι. Η επαναλαμβανόμενη κακοποίηση δημιουργεί χρόνια προβλήματα υγείας όπως κατάθλιψη, αφυδάτωση, εξάρτηση από το αλκοόλ ή/και τις ψυχοδραστικές ουσίες, διατροφικές διαταραχές, υπερβολικές αντιδράσεις, συναισθηματική παράλυση, άγχος ή ανησυχία, χρόνιους πόνους, μετατραυματικό στρες ακόμα και θάνατο.
-Αφού οι επιπτώσεις είναι τόσο φρικτές, γιατί το θύμα συνεχίζει να μένει και να κακοποιείται διαρκώς;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό: μπορεί να φοβάται, μπορεί να μην έχει συνειδητοποιήσει ότι είναι θύμα, ή να μην γνωρίζει τα δικαιώματά του, να μην ξέρει δηλαδή τι να κάνει και πού να πάει αν φύγει. Μπορεί ακόμα να έχει οικονομική εξάρτηση από το άτομο που το καταπιέζει και να φοβάται ότι αν φύγει, κανένα άλλο άτομο, φιλικό ή συγγενικό δεν θα το στηρίξει. Είναι πιθανόν, το θύμα να έχει πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση, να νιώθει ότι εκείνος/η φταίει για όσα συμβαίνουν, να πιστεύει ότι δεν έχει δύναμη και να είναι απελπισμένος/η και απογοητευμένος/η.
-Σε περίπτωση όμως που κάποιος αποφασίσει να φύγει ή τουλάχιστον να κάνει κάτι, πού θα μπορούσε να απευθυνθεί;
Ο Σύνδεσμος για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια, παρέχει δωρεάν τη γραμμή 1440 η οποία λειτουργεί σε 24ωρη βάση και είναι στη διάθεση του κοινού 365 μέρες το χρόνο.
Το άτομο λοιπόν που θα τολμήσει να επικοινωνήσει με το 1440 θα ξέρει ότι μπορεί να βρει συμβουλευτική στήριξη από ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και άλλα κατάλληλα καταρτισμένα άτομα που είναι σε θέση να βοηθήσουν. Μπορεί να ενημερωθεί ακόμα για τα δικαιώματά του /της, για τις επιλογές που έχει, καθώς και για άλλες σχετικές υπηρεσίες.
-Υπάρχει οποιαδήποτε βοήθεια ειδικά για παιδιά και εφήβους;
Ναι. Ο Σύνδεσμος παρέχει δύο γραμμές στήριξης παιδιών και εφήβων που είναι στήριξης οι γραμμές 116000, 116111. Αυτές οι γραμμές, όπως και η γραμμή 1440, είναι δωρεάν. Οι γραμμές αυτές λοιπόν, απευθύνονται αποκλειστικά σε παιδιά και εφήβους μέχρι 18 ετών που μπορούν να μιλήσουν ανώνυμα για οποιοδήποτε θέμα τους απασχολεί και η λειτουργία τους βασίζεται στις αρχές της εχεμύθειας και της εμπιστευτικότητας.
– Κυρία Σιδερά, σε περίπτωση που κάποιο δικό μας άτομο είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας, πώς θα μπορούσαμε να το βοηθήσουμε;
Πρώτα πρώτα θα πρέπει εμείς να συνειδητοποιήσουμε ότι το άτομο αυτό υποφέρει, ότι μάλλον δεν βλέπει τα πράγματα καθαρά και ότι μπορεί να νιώθει ότι πως η βία είναι δική του ευθύνη. Θα πρέπει λοιπόν να δείξουμε απόλυτη κατανόηση στο άτομο αυτό και να του το διαβεβαιώσουμε ότι, τόσο εμείς όσο και άλλα άτομα (όπως τα άτομα του Συνδέσμου) είμαστε δίπλα του για να του προσφέρουμε βοήθεια και στήριξη. Δε θα πρέπει να ρωτούμε ή να επιμένουμε να ακούσουμε αχρείαστες λεπτομέρειες κακοποίησης. Αντίθετα, θα πρέπει να ενθαρρύνουμε το άτομο να συμβουλευτεί ειδικούς για το καλό του ιδίου αλλά και του ατόμου που το καταπιέζει.
-Πιστεύετε ότι τα περιστατικά της ενδοοικογενειακής βίας αυξάνονται ή μειώνονται χρόνο με το χρόνο;
Παρόλο που παρατηρείται μια μεγάλη αύξηση στα περιστατικά βίας τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται επίσης και μια μεγαλύτερη προθυμία από τα άτομα που βιώνουν την κακοποίηση να καταγγείλουν τη βία, νιώθοντας λιγότερο φόβο και λιγότερη ντροπή από ότι συνέβαινε στο παρελθόν.
-Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό;
Αυτή η αλλαγή, πιστεύω πως οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει ένα μεγαλύτερο γενικό ενδιαφέρον για την ενδοοικογενειακή βία και γίνεται καλύτερη ευαισθητοποίηση, πρόληψη και ενημέρωση του κοινού για το θέμα αυτό.
-Τα περισσότερα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι άντρες, γυναίκες ή παιδιά;
Τα περισσότερα περιστατικά κακοποίησης έχουν θύματα γυναίκες. Συγκεκριμένα, με βάση στοιχεία του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια, το Κέντρο Άμεσης Βοήθειας (ΚΑΒ), χειρίστηκε τα τελευταία τρία χρόνια, με βάση το τι μας λέει η Θάλεια Μουσκουντή, Λειτουργός ΚΑΒ, 3105 περιστατικά βίας από τα οποία τα 1684 αφορούσαν θύματα γυναίκες, τα 359 θύματα άντρες και τα 346 αφορούσαν θύματα παιδιά.
-Αυτοί οι αριθμοί αντικατοπτρίζουν πλήρως την πραγματική κατάσταση;
Δυστυχώς όχι γιατί σύμφωνα με τα παγκόσμια στατιστικά στοιχεία για κάθε 10 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας μόνο ένα ένας καταγγέλλεται ή γνωστοποιείται.
-Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να αλλάξουμε αυτούς τους αριθμούς;
Και πάλι με βάση τη Θάλεια Μουσκουντή, Λειτουργός ΚΑΒ «μέσα από την πρόληψη και ενημέρωση όλων μας αλλά ιδιαίτερα των παιδιών μας, θα ήταν εφικτό να πετύχουμε την αλλαγή αντιλήψεων και στάσεων, έτσι ώστε να διαμορφώσουμε μια ευσυνείδητη κοινωνία αλληλεγγύης που να μην ανέχεται τη βία μέσα αλλά και έξω από την οικογένεια».
-Μια και τα παιδιά είναι η δύναμη του αύριο πώς μπορούμε να τα βοηθήσουμε στο θέμα αυτό;
Τα παιδιά θα πρέπει με ήρεμο, απλό και κατανοητό τρόπο να ενημερωθούν από το γονιό – θύμα ότι δε φταίνε τα ίδια για ό, τι συμβαίνει και να τα διαβεβαιώσει ότι δεν προκάλεσαν τη βία τα παιδιά. Θα πρέπει να νιώσουν την αγάπη, τη στήριξη και την προστασία του γονιού (έστω και αν είναι το θύμα) και να νιώσουν ότι φτιάχνουν μαζί του σχέδιο ασφάλειας για τις περιπτώσεις βίας. Το πιο δυνατό μήνυμα στα παιδιά θα πρέπει να είναι η ελπίδα και η σιγουριά για ένα καλύτερο μέλλον.
-Με όλα αυτά τα όχι και πολύ ευχάριστα που δυστυχώς συμβαίνουν γύρω μας πιστεύετε ότι η κοινωνία μας πάει από το κακό στο χειρότερο ή υπάρχει ακόμα ελπίδα;
Θέλω πάντα να έχω μια αισιόδοξη προσέγγιση για τη ζωή όσο και για το μέλλον γενικά. Πιστεύω λοιπόν ότι η κοινωνία μας έχει αλλάξει σε κάποια πράγματα προς το καλύτερο και σε κάποια δυστυχώς προς το χειρότερο. Το δικό μου μήνυμα ελπίδας είναι πως αν αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο για να βιώνουμε απόλυτα την κάθε μας στιγμή κι αν είμαστε ολοκληρωτικά δοσμένοι σε οτιδήποτε κάνουμε τότε θα είμαστε πιο ανθρώπινοι και πιο αληθινοί στη ζωή μας.
Στοιχεία Επικοινωνίας:
Μιράντα Σιδερά
Κοινωνικός Επιστήμονας
99314312
miranda@spidernet.com.cy
pygmiblog.wordpress.com 